รอบอาคารโบราณญี่ปุ่นมีรูป 12 นักษัตร รับคติมาจากจีน

รอบอาคารโบราณญี่ปุ่นมีรูป 12 นักษัตร รับคติมาจากจีน
[5 ตุลาคม 2561 17:54 น.]จำนวนผู้เข้าชม 130 คน

รอบอาคารโบราณญี่ปุ่นมีรูป 12 นักษัตร รับคติมาจากจีน
หากสังเกตจะพบว่า ที่รอบอาคารโบราณทางศาสนาหลายแห่งในญี่ปุ่น โดยเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับพุทธศาสนามหายาน ที่สร้างขึ้นในช่วงที่มีการติดต่อสัมพันธ์กับจีน มักมีการประดับรูปสัตว์ 12 ราศี หรือ “12 นักษัตร” ไว้ด้วย โดยมักประดับอยู่ตรงบริเวณด้านบนของผนังเหนือประตูหน้าต่าง เรียงตามนักษัตรจนครบรอบอาคาร
คติการประดับรูป 12 นักษัตรที่ปรากฏในญี่ปุ่นนี้ ยังไม่แน่ชัดว่าเกิดขึ้นเมื่อใด แต่พบแพร่หลายในสมัยเอโดะ (ราวพุทธศตวรรษที่ ๒๓-๒๕) โดยได้รับคติมาจากจีน ซึ่งเชื่อว่า 12 นักษัตรเหล่านี้ มีความสัมพันธ์กับดวงดาว และมีหน้าที่ควบคุมชะตาชีวิตมนุษย์ เมื่อคตินี้ส่งผ่านเข้าสู่ญี่ปุ่น ก็ได้ถูกปรับเข้ากับศาสนาพุทธในรูปแบบที่ซ้อนทับกับคติผู้พิทักษ์ ๘ พระองค์ที่ประจำอยู่ตามทิศทั้งแปด ดังนั้นการประดับรูป 12 นักษัตรรอบอาคาร จึงน่าจะสื่อถึงการปกป้องรักษาสถานที่หรือสิ่งสำคัญในสิ่งก่อสร้างแห่งนั้นๆ นั่นเอง

ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ พระอมิตาภะพุทธเจ้า นักษัตร: หมา หมูป่า	ทิศเหนือ พระโพธิสัตว์กวนอิม นักษัตร: หนู	ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ พระโพธิสัตว์กษิติครรภ นักษัตร: วัว เสือ
ทิศตะวันตก อจลนาถ นักษัตร: ไก่		ทิศตะวันออก พระโพธิสัตว์มัญชุศรี นักษัตร: กระต่าย
ทิศตะวันตกเฉียงใต้ พระไวโรจนะพุทธเจ้า นักษัตร: แกะ ลิง	ทิศใต้ พระโพธิสัตว์มหาสถามปราบต์ นักษัตร: ม้า	ทิศตะวันออกเฉียงใต้ พระโพธิสัตว์สมันตภัทร นักษัตร: มังกร งู

            สำหรับคติ 12 นักษัตรของจีน ซึ่งญี่ปุ่นรับมานี้ มีที่มาจากความเชื่อในวิชาดาราศาสตร์จีนโบราณที่มีมานับพันปีแล้ว โดยเชื่อว่า “ฟ้า” มีดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดวงดาว สิ่งเหล่านี้สามารถส่งอิทธิพลต่อชีวิตมนุษย์และกำกับชะตาชีวิตมนุษย์ได้ โดยเชื่อว่าท้องฟ้าแบ่งเป็น ๔ ส่วน แต่ละส่วนมีดาว ๗ กลุ่ม เรียงกันตามรูปร่างของสัตว์เทพที่คอยดูแลอยู่
            เมื่อจัดให้ดวงดาวเหล่านี้เป็น 12 กลุ่ม ดาวแต่ละกลุ่มจะอยู่ห่างกันเท่ากับที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์เป็นเวลา 1 ปี จึงกำหนดให้แต่ละกลุ่มดาวเป็น “ดาวนักษัตรประจำปี” โดยมีสัตว์เป็นสัญลักษณ์ประจำแต่ละกลุ่ม เริ่มจาก หนู วัว เสือ กระต่าย มังกร งู ม้า แพะ ลิง ไก่ หมา หมู กลุ่มดาว ๑๒ นักษัตร นับเป็นส่วนหนึ่งในระบบพยากรณ์ดวงชะตาของมนุษย์ และยังเกี่ยวข้องกับปรัชญาจีนที่เชื่อเรื่องความสมดุลของสวรรค์ โลก น้ำ และหยิน-หยาง
            หลักฐานทางโบราณคดีที่เก่าแก่เกี่ยวกับนักษัตรทั้ง 12 ปี นอกจากจะพบเป็นส่วนหนึ่งของภาพวาดท้องฟ้าบนเพดานสุสานโบราณหลายแห่งแล้ว ยังพบเป็นลวดลายบนคันฉ่องสำริดซึ่งเป็นเครื่องมือในการขับไล่สิ่งชั่วร้าย ทั้งยังพบเป็นประติมากรรมสลักหินอยู่ในสุสานอีกด้วย

[ +zoom ]

วิหารโกไดอิโดะ อ่าวมัตสึชิม่า ประเทศญี่ปุ่น สร้างโดยพระสงฆ์ที่ก่อตั้งวัดซุยกันจิ ซึ่งเป็นวัดในพุทธศาสนานิกายเซน อาคารหลังนี้ได้รับการบูรณะเมื่อพุทธศตวรรษที่ 23 ด้านบนของผนังระดับเหนือหน้าต่าง มีภาพสลักรูป 12 นักษัตรประจำปี

[ +zoom ]

ภาพสลักนักษัตรมะแม ในญี่ปุ่นใช้ “แกะ” เป็นสัญลักษณ์

[ +zoom ]

ภาพสลักนักษัตรกุน ในญี่ปุ่นใช้ “หมูป่า” เป็นสัญลักษณ์

[ +zoom ]

เจดีย์ 5 ชั้น ในบริเวณศาลเจ้าโทโชกุ ที่นิกโกะ ประเทศญี่ปุ่น ศาลเจ้าแห่งนี้ได้รับการสร้างเสริมอย่างใหญ่โตและหรูหราในช่วงพุทธศตวรรษที่ 21 เนื่องจากเป็นสถานที่ที่มีความสำคัญต่อตระกูลโตกุกาวะ ตระกูลที่ปกครองญี่ปุ่นเป็นเวลายาวนานสองร้อยกว่าปี ตลอดช่วงเวลานั้นยังเป็นช่วงที่ชนชั้นปกครองของญี่ปุ่นได้รับวัฒนธรรม ปรัชญา และแนวคิดจากจีนอย่างต่อเนื่อง รอบๆ เจดีย์ประดับด้วยรูป 12 นักษัตร

[ +zoom ]

นักษัตรมะโรง เถาะ และขาล ประดับอยู่ที่ด้านหน้าของเจดีย์ 5 ชั้น ส่วนอีก 3 ด้านประดับด้วยภาพนักษัตรอื่นๆ ด้านละ 3 ปี ไล่เรียงกันโดยเวียนไปทางซ้าย เมื่อรวมทั้งสี่ด้านจะครบทั้ง 12 ปี

[ +zoom ]

แผ่นไม้เอะมะ สำหรับเขียนขอพรต่อเทพเจ้า แต่ละแห่งมักออกแบบลวดลายแตกต่างกันไป โดยมักเลือกใช้ลายที่สื่อถึงเอกลักษณ์ของสถานที่นั้นๆ สำหรับลายนักษัตร ๑๒ ปี เป็นรูปแบบหนึ่งที่พบหลายแห่ง

[ +zoom ]

ภาพวาดบนเพดานสุสานของผู้บัญชาการทหารเมือง Shouzhou และภรรยา เมื่อ 1500 ปีที่แล้ว เป็นภาพท้องฟ้า ที่แสดงให้เห็นทางช้างเผือก ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ ดวงดาว สัตว์เทพ และนักษัตรประจำปี เช่น ม้า และ กระต่าย (ภาพ: Owen Jaras):

ประเด็นน่าสนใจ

- รอบอาคารโบราณญี่ปุ่นมีรูป 12 นักษัตร รับคติมาจากจีน [5 ตุลาคม 2561 17:54 น.]

- “อรุณเทพบุตร” บนหน้าบันโบสถ์ สัญลักษณ์ใหม่ใน “ศิลปะคณะราษฎร” [5 ตุลาคม 2561 17:54 น.]

- “เสาปริศนา” ที่วัดป่ามะม่วง เมืองสุโขทัย [5 ตุลาคม 2561 17:54 น.]

- ภาพถ่ายเก่า เผยยอดรัศมีของพระอจนะ สุโขทัย เดิมเป็นทรงดอกบัว [5 ตุลาคม 2561 17:54 น.]

- จิตรกรรมวัดมหาสมณาราม สะท้อนแหล่งจาริกแสวงบุญ 3 ชนชั้น [5 ตุลาคม 2561 17:54 น.]

- ประติมากรรม “พระร่วง-พระลือ” คือรูปแทนองค์ “พ่อขุนราม-พญาลิไทย” [5 ตุลาคม 2561 17:54 น.]

- ชื่อเดิมของ “สุโขทัย” ในยุคบายน คือ “ศรีชยเกษมปุรี”? [5 ตุลาคม 2561 17:54 น.]

- “นางกวัก” ไทย – “แมวกวัก” ญี่ปุ่น เกิดขึ้นเมื่อใด เกี่ยวข้องกันไหม? [5 ตุลาคม 2561 17:54 น.]

- ในอินเดีย ไม่มี “แม่ธรณีบีบมวยผม” แต่นิยมในอุษาคเนย์ [5 ตุลาคม 2561 17:54 น.]

- โคลงนิราศหริภุญไชย แต่งให้ “พระนางสิริยศวดี” กษัตริย์หญิงล้านนาเมื่อ 500 ปีที่แล้ว [5 ตุลาคม 2561 17:54 น.]

ดูทั้งหมด