รอบอาคารโบราณญี่ปุ่นมีรูป 12 นักษัตร รับคติมาจากจีน
รอบอาคารโบราณญี่ปุ่นมีรูป 12 นักษัตร รับคติมาจากจีน
หากสังเกตจะพบว่า ที่รอบอาคารโบราณทางศาสนาหลายแห่งในญี่ปุ่น โดยเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับพุทธศาสนามหายาน ที่สร้างขึ้นในช่วงที่มีการติดต่อสัมพันธ์กับจีน มักมีการประดับรูปสัตว์ 12 ราศี หรือ “12 นักษัตร” ไว้ด้วย โดยมักประดับอยู่ตรงบริเวณด้านบนของผนังเหนือประตูหน้าต่าง เรียงตามนักษัตรจนครบรอบอาคาร
คติการประดับรูป 12 นักษัตรที่ปรากฏในญี่ปุ่นนี้ ยังไม่แน่ชัดว่าเกิดขึ้นเมื่อใด แต่พบแพร่หลายในสมัยเอโดะ (ราวพุทธศตวรรษที่ ๒๓-๒๕) โดยได้รับคติมาจากจีน ซึ่งเชื่อว่า 12 นักษัตรเหล่านี้ มีความสัมพันธ์กับดวงดาว และมีหน้าที่ควบคุมชะตาชีวิตมนุษย์ เมื่อคตินี้ส่งผ่านเข้าสู่ญี่ปุ่น ก็ได้ถูกปรับเข้ากับศาสนาพุทธในรูปแบบที่ซ้อนทับกับคติผู้พิทักษ์ ๘ พระองค์ที่ประจำอยู่ตามทิศทั้งแปด ดังนั้นการประดับรูป 12 นักษัตรรอบอาคาร จึงน่าจะสื่อถึงการปกป้องรักษาสถานที่หรือสิ่งสำคัญในสิ่งก่อสร้างแห่งนั้นๆ นั่นเอง
| ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ พระอมิตาภะพุทธเจ้า นักษัตร: หมา หมูป่า | ทิศเหนือ พระโพธิสัตว์กวนอิม นักษัตร: หนู | ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ พระโพธิสัตว์กษิติครรภ นักษัตร: วัว เสือ |
| ทิศตะวันตก อจลนาถ นักษัตร: ไก่ | ทิศตะวันออก พระโพธิสัตว์มัญชุศรี นักษัตร: กระต่าย | |
| ทิศตะวันตกเฉียงใต้ พระไวโรจนะพุทธเจ้า นักษัตร: แกะ ลิง | ทิศใต้ พระโพธิสัตว์มหาสถามปราบต์ นักษัตร: ม้า | ทิศตะวันออกเฉียงใต้ พระโพธิสัตว์สมันตภัทร นักษัตร: มังกร งู |
สำหรับคติ 12 นักษัตรของจีน ซึ่งญี่ปุ่นรับมานี้ มีที่มาจากความเชื่อในวิชาดาราศาสตร์จีนโบราณที่มีมานับพันปีแล้ว โดยเชื่อว่า “ฟ้า” มีดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดวงดาว สิ่งเหล่านี้สามารถส่งอิทธิพลต่อชีวิตมนุษย์และกำกับชะตาชีวิตมนุษย์ได้ โดยเชื่อว่าท้องฟ้าแบ่งเป็น ๔ ส่วน แต่ละส่วนมีดาว ๗ กลุ่ม เรียงกันตามรูปร่างของสัตว์เทพที่คอยดูแลอยู่
เมื่อจัดให้ดวงดาวเหล่านี้เป็น 12 กลุ่ม ดาวแต่ละกลุ่มจะอยู่ห่างกันเท่ากับที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์เป็นเวลา 1 ปี จึงกำหนดให้แต่ละกลุ่มดาวเป็น “ดาวนักษัตรประจำปี” โดยมีสัตว์เป็นสัญลักษณ์ประจำแต่ละกลุ่ม เริ่มจาก หนู วัว เสือ กระต่าย มังกร งู ม้า แพะ ลิง ไก่ หมา หมู กลุ่มดาว ๑๒ นักษัตร นับเป็นส่วนหนึ่งในระบบพยากรณ์ดวงชะตาของมนุษย์ และยังเกี่ยวข้องกับปรัชญาจีนที่เชื่อเรื่องความสมดุลของสวรรค์ โลก น้ำ และหยิน-หยาง
หลักฐานทางโบราณคดีที่เก่าแก่เกี่ยวกับนักษัตรทั้ง 12 ปี นอกจากจะพบเป็นส่วนหนึ่งของภาพวาดท้องฟ้าบนเพดานสุสานโบราณหลายแห่งแล้ว ยังพบเป็นลวดลายบนคันฉ่องสำริดซึ่งเป็นเครื่องมือในการขับไล่สิ่งชั่วร้าย ทั้งยังพบเป็นประติมากรรมสลักหินอยู่ในสุสานอีกด้วย
