พระพุทธรูปกลุ่ม 4, 5, 24, 28 องค์ สื่อความหมายอะไร?
ผศ.ดร.รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง คณะโบราณคดี ม.ศิลปากร อธิบายไว้ในหนังสือ “รู้เรื่องพระพุทธรูป” ว่า พุทธศาสนามีความเชื่อว่า นับแต่อดีตมา ได้มีพระพุทธเจ้าบังเกิดขึ้นมาแล้วนับจำนวนไม่ถ้วน แต่ละพระองค์กำเนิดขึ้นในยุคต่างๆ เมื่อยุคของพระพุทธองค์นั้นๆ สิ้นสุดลง ก็จะมีพระพุทธเจ้าพระองค์ใหม่เกิดขึ้นแทน ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มใหญ่ๆ คือ พระอดีตพุทธเจ้า ปัจจุบันพุทธเจ้า และอนาคตพุทธเจ้า พระนามของพระพุทธเจ้าจาก 3 กลุ่มนี้ที่รู้จักกันดี มีดังเช่น พระโคตมพุทธเจ้า( พระปัจจุบันพุทธเจ้า) พระศรีอาริยเมตไตรย (พระอนาคตพุทธเจ้า)
ผศ.ดร.รุ่งโรจน์ อธิบายอีกว่า คติความเชื่อนี้ เกิดขึ้นที่พุทธศาสนานิกายมหายานก่อน ต่อมานิกายเถรวาทจึงรับแนวคิดนี้มาใช้ด้วย งานศิลปกรรมพุทธศาสนาในไทยจึงมักพบการสร้างพระพุทธรูป เพื่อสื่อให้หมายถึงพระอดีตพุทธเจ้า ปัจจุบันพุทธเจ้า และอนาคตพุทธเจ้า อยู่มากมายหลายแห่ง โดยมักมีรูปแบบคือ สร้างขึ้นเป็นกลุ่มหลายองค์ เช่น
กลุ่มพระพุทธรูป 4 องค์ สื่อถึง พระพุทธเจ้าในกัปป์(ยุค)ปัจจุบัน ซึ่งมีทั้งหมด 4 พระองค์ ประกอบด้วย พระอดีตพุทธเจ้า 3 พระองค์ และ พระปัจจุบันพุทธเจ้าอีก 1 พระองค์
กลุ่มพระพุทธรูป 5 องค์ สื่อถึง พระพุทธเจ้าในกัปป์(ยุค)ปัจจุบัน ซึ่งมีทั้งหมด 4 พระองค์ และ พระอนาคตพุทธเจ้า(พระศรีอาริยเมตไตรย) อีก 1 พระองค์
กลุ่มพระพุทธรูป 24 องค์ สื่อถึง พระอดีตพุทธเจ้า 24 พระองค์ ที่มีพุทธทำนายว่า พระโพธิสัตว์จะได้ตรัสรู้เป็นพระโคตมพุทธเจ้าในยุคปัจจุบัน โดยบางครั้งมีการสร้างพระโคตมพุทธเจ้า เพิ่มเติมเข้าไปด้วยรวมเป็น 25 พระองค์
กลุ่มพระพุทธรูป 28 องค์ สื่อถึง พระอดีตพุทธเจ้า 24 พระองค์ พระปัจจุบันพุทธเจ้า(พระโคตมพุทธเจ้า) 1 พระองค์ พร้อมทั้งเพิ่มพระอดีตพุทธเจ้าที่เหลืออีก 3 พระองค์ที่ไม่ได้มีพุทธทำนายว่าพระโพธิสัตว์จะได้บังเกิดเป็นพระโคตมพุทธเจ้าเข้าไปด้วย ทำให้รวมทั้งสิ้นเป็น 28 องค์
อ่านรายละเอียดเรื่องนี้ และประเด็นน่าสนใจอื่นๆ อีก ได้ในหนังสือ “รู้เรื่องพระพุทธรูป” เขียนโดย รศ.ดร.รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง ผลิตโดย สำนักพิมพ์มิวเซียมเพรส