อ่านข้อคิดใหม่ รูปฉลองพระองค์ในพระบรมมหาราชวัง
อ่านข้อคิดใหม่ รูปฉลองพระองค์ในพระบรมมหาราชวัง
รูปฉลองพระองค์ คือรูปแทนตน ซึ่งพระมหากษัตริย์และพระวงศ์ชั้นสูงนิยมสร้างขึ้น เพราะเชื่อว่าหลังจากสิ้นพระชนม์ไปแล้ว พระองค์จะไปสถิตรวมกับรูปฉลองพระองค์ คติความเชื่อเช่นนี้ ศ.ยอร์ช เซเดส์ นักวิชาการชาวฝรั่งเศสอธิบายว่าเป็นคติที่มีในอาณาจักรเขมร สามารถสืบย้อนไปได้ถึงราวพุทธศตวรรษที่ ๑๔ หรือราว ๑,๒๐๐ ปีมาแล้ว
การสร้างรูปฉลองพระองค์ สำหรับพระมหากษัตริย์มักโปรดฯ ให้สร้างตั้งแต่ขึ้นครองราชย์ใหม่ๆ ในบางรัชกาลอาจมีการสร้างถวายแด่บรรพบุรุษหรือบุคคลที่มีพระคุณ ซึ่งบุคคลผู้นั้นอาจยังมีชีวิตอยู่หรือสิ้นไปแล้วก็ได้ (ดูเพิ่มเติมใน ผศ.ดร.รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง. มรดก ๑,๐๐๐ ปี เก่าที่สุดในสยาม ผลิตโดยสำนักพิมพ์มิวเซียมเพรส)
สำหรับในสมัยรัตนโกสินทร์ เชื่อว่าสืบทอดคตินี้ผ่านมาจากสมัยอยุธยา จึงมีการสร้างรูปฉลองพระองค์ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๑ เป็นต้นมา โดยสร้างเป็น “พระพุทธรูป” และเชื่อกันว่ากระทั่งเมื่อเจ้านายพระองค์นั้นสิ้นพระชนม์ลงแล้ว จึงได้มีการลอกทองหุ้มพระโกศและเครื่องทรงพระศพ มาหุ้มและทำเครื่องประดับถวายให้กับพระพุทธรูปที่สร้างไว้ก่อนนั้น พระพุทธรูปองค์นั้นจึงกลายเป็น “พระพุทธรูปทรงเครื่องฉลองพระองค์”
อย่างไรก็ตาม อ.พิชญา สุ่มจินดา คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้เสนอข้อคิดใหม่เกี่ยวกับพระพุทธรูปทรงเครื่องฉลองพระองค์ ซึ่งประดิษฐานอยู่ในพระบรมมหาราชวังและวัดพระศรีรัตนศาสดาราม กรุงเทพฯ ไว้อย่างน่าสนใจ โดยอ่านรายละเอียดได้ใน “พระพุทธรูปทรงเครื่องฉลองพระองค์ในพระบรมมหาราชวัง: ความรู้ที่ต้องเปลี่ยนแปลง ความขัดแย้งที่ต้องวิเคราะห์” สามารถอ่านได้จากอีบุ๊คคลิกโหลดที่นี่ http://www.finearts.cmu.ac.th/Pitchaya-06.pdf
 | “พระพุทธจุลจักร” พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๑ ทรงสร้างถวายแด่สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก แต่ อ.พิญชา เสนอว่าที่จริงแล้วควรจะเป็น “พระพุทธเนาวรัตน์” ซึ่งเป็นพระพุทธรูปทรงเครื่องฉลองพระองค์สำหรับพระองค์เอง ที่สร้างคู่กับ “พระพุทธเพชรรัตน์” (ภาพ: พระพุทธปฏิมาในพระบรมมหาราชวัง) |
